Het is voor de gemeenten verplicht een basisset van vijf financiële kengetallen op te nemen. Deze kengetallen zijn bedoeld om de gemeentelijke financiële positie inzichtelijker te maken en de vergelijkbaarheid tussen gemeenten te vergroten.
De provinciale toezichthouder hanteert een signaleringswaarde voor de financiële kengetallen welke hieronder zijn weergegeven.
In onderstaande tabel zijn de verplichte financiële kengetallen (BBV) opgenomen:
Kengetallen | Jaarrekening 2021 | Begroting 2022 | Begroting 2023 | Begroting 2024 | Begroting 2025 | Begroting 2026 |
|---|---|---|---|---|---|---|
Netto schuldquote | 51% | 58% | 45% | 41% | 38% | 36% |
Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen | 48% | 55% | 43% | 39% | 36% | 34% |
Solvabiliteitsratio | 38% | 26% | 31% | 33% | 35% | 37% |
Grondexploitatie | 36% | 30% | 13% | 5% | -1% | -4% |
Structurele exploitatieruimte | 4,5% | 3,1% | 1,5% | 3,1% | 5,0% | 0,4% |
Belastingcapaciteit | 94% | 94% | 96% | 95% | 94% | 93% |
Signaleringswaarden provincie:
Signaleringswaarden provincie | Minst risicovol | Neutraal | Meest risicovol |
|---|---|---|---|
Netto schuldquote | < 90 % | 90-130 % | > 130 % |
Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen | < 90 % | 90-130 % | > 130 % |
Solvabiliteitsratio | > 50 % | 20-50 % | < 20 % |
Grondexploitatie | < 20 % | 20-35 % | > 35 % |
Structurele exploitatieruimte | > 0 % | 0% | < 0 % |
Belastingcapaciteit | < 95 % | 95-105 % | > 105 % |
De kengetallen van de begroting 2023 vergeleken met de signaleringswaarden van de provincie.
Signaleringswaarden provincie | Minst risicovol | Neutraal | Meest risicovol |
|---|---|---|---|
Netto schuldquote | x | ||
Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen | x | ||
Solvabiliteitsratio | x | ||
Grondexploitatie | x | ||
Structurele exploitatieruimte | x | ||
Belastingcapaciteit | x |
Voor de beoordeling van de financiële positie van gemeenten is het belangrijk dat zowel naar de balans als naar de exploitatie wordt gekeken. De kengetallen netto schuldquote en netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen, solvabiliteitsratio en grondexploitatie hebben betrekking op de balans. De kengetallen structurele exploitatieruimte en belastingcapaciteit brengen tot uitdrukking of een gemeente over voldoende structurele baten beschikt en welke mogelijkheid de gemeente heeft om de structurele baten op korte termijn te vergroten.
Netto schuldquote
De netto schuldquote geeft inzicht in het niveau van de schuldenlast van de gemeente ten opzichte van de eigen middelen. Het geeft zodoende een indicatie in welke mate de rentelasten en aflossingen op de exploitatie drukken. Bij een schuldquote hoger dan 130% is er sprake van een zeer hoge schuld. Een netto-schuldquote die boven de 100% uitstijgt geeft aan dat er weinig leencapaciteit over is om de gevolgen van financiële tegenvallers op te vangen. De geraamde netto schuldquote van de gemeente Meierijstad ligt op 45% voor 2023.. Het verschil tussen begroting 2022 en 2023 is enerzijds veroorzaakt door de lagere vaste schulden (waren begroot en niet gerealiseerd) en anderzijds hogere totaal baten ten opzichte van de primitieve begroting.
Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen
Bij verstrekte leningen kan onzekerheid bestaan of ze allemaal worden terugbetaald. Daarom berekenen we de netto schuldquote zowel inclusief als exclusief de doorgeleende gelden. Op die manier is duidelijk wat het aandeel van de verstrekte leningen in de exploitatie is en wat dat betekent voor de schuldenlast.
De netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen is voor 2023 geraamd op 43%. Hoewel over de verstrekte leningen een risico gelopen wordt, veronderstellen we dat deze middelen worden terugbetaald. Het verschil tussen begroting 2022 en 2023 is enerzijds veroorzaakt door de lagere vaste schulden (waren begroot en niet gerealiseerd) en anderzijds hogere totaal baten ten opzichte van de primitieve begroting.
Solvabiliteitsratio
De solvabiliteitsratio geeft inzicht in de mate waarin de gemeente in staat is aan zijn financiële verplichtingen te voldoen. Als signaalwaarde voor de solvabiliteitsratio geldt een percentage van 20%. Bij een solvabiliteitsratio lager dan 20% heeft een gemeente zijn bezit zeer zwaar belast met schuld. De geraamde solvabiliteitsratio voor 2023 van de gemeente Meierijstad is 31%.
Grondexploitatie
De grondexploitatie kan een forse impact hebben op de financiële positie van een gemeente. D it kengetal geeft weer hoe de boekwaarde van de grond zich verhoudt tot de totale (geraamde) baten. De boekwaarde van de voorraden grond is van belang, omdat deze waarde moet worden terugverdiend bij de verkoop. Het geraamde kengetal voor 2023 is voor de gemeente Meierijstad 13% en valt daarmee in de waardering minst risicovol. In de afgelopen jaren is deze sterk gedaald. Op dit moment is de verwachting dat er medio 2025 een negatieve kengetal voor de grondexploitatie zal ontstaan. omdat winstnemingen niet zijn verwerkt in dit kengetal. Voor verwachtingen omtrent de te realiseren winsten wordt verwezen naar de paragraaf grondbeleid.
Structurele exploitatieruimte
Dit kengetal is van belang om te kunnen beoordelen welke structurele ruimte de gemeente heeft om de eigen lasten te dragen, of welke structurele stijging van de baten of structurele daling van de lasten daarvoor nodig is. Voor de beoordeling van het structurele en reële evenwicht van de begroting maken we onderscheid tussen structurele en incidentele lasten. Een begroting waarvan de structurele baten hoger zijn dan de structurele lasten is meer flexibel dan een begroting waarbij structurele baten en lasten in evenwicht zijn. Bij de begroting 2023 is de structurele exploitatieruimte 1,5%. Gelet op de verwachte financiële ontwikkelingen in de meerjarenraming 2024-2026 zal er voor de jaren 2023-2025 voldoende exploitatieruimte zijn. Voor 2026 is er nauwelijks structurele ruimte om tekorten of extra lasten binnen de huidige begroting op te vangen.
Belastingcapaciteit
We relateren de ruimte die een gemeente heeft om zijn belastingen te verhogen vaak aan de totale woonlasten. Het COELO publiceert deze lasten ieder jaar in de Atlas van de lokale lasten. Onder de woonlasten verstaan we de OZB, de rioolheffing en reinigingsheffing voor een woning met gemiddelde WOZ-waarde in die gemeente. De belastingdruk in de gemeente Meierijstad wordt berekend na vaststelling van de belastingen en tarieven.
Totaal beoordeling
De schuldquoten vallen voor 2023 in de categorie het minst risicovol. We zien de afgelopen jaren een daling van deze kengetallen. Dat is een goed teken. De solvabiliteitsratio van 31% valt onder een neutrale waardering. De grondexploitatie bedraagt 13%, het percentage is ten opzichte van 2022 flink gedaald en valt daardoor vanaf 2023 in de categorie minst risicovol.
De structurele exploitatieruimte is met 1,52% voor 2023 op orde. Volgens voorschrift wordt dit kengetal berekend op basis van de primitieve begroting 2023 (cijfers uit het overzicht van baten en lasten). Gelet op de verwachte financiële ontwikkelingen in de meerjarenraming en de financiële consequenties voortvloeiende uit het college werkprogramma, blijft de structurele exploitatieruimte een aandachtspunt voor de komende jaren. Zeker vanaf 2026.